Modern çağda sağlıklı ömür ve beslenme üzerine artan şuur, kimi şahıslarda takıntılı davranışlara dönüşebiliyor. Bu davranışların başında ise “Ortoreksiya Nervoza” ismi verilen ve sağlıklı beslenmeye yönelik saplantılı niyet kalıpları geliyor. Birinci sefer 1997 yılında Dr. Steven Bratman tarafından tanımlanan bu rahatsızlık, yeme bozuklukları ortasında giderek daha fazla dikkat çekiyor. Görünürde zararsız üzere duran fakat vakitle bireyin toplumsal hayatını, psikolojisini ve fizikî sıhhatini tehdit eden bu durum hakkında bilinmesi gereken pek çok kritik bilgi bulunuyor.
Temel Özellikleri:
-
Yiyeceklerin doğallığına, katkı unsuru içerip içermediğine saplantılı halde odaklanmak.
-
Kalori ya da kilo odaklı değil; besinin “temiz” ve “sağlıklı” olup olmamasına odaklanmak.
-
Sağlıksız olarak kabul edilen yiyecekleri tüketince ağır suçluluk duygusu hissetmek.
-
Sağlıksız olduğunu düşündüğü şahıslarla birebir sofrada yemek yemekten kaçınmak.
-
Beslenme kurallarına uymadığı vakitlerde korku ve gerilim yaşamak.
ORTOREKSİYA BELİRTİLERİ
Ortoreksiya’nın kimi belirtileri şunlardır:
-
Gıda Takıntısı:
Sürekli besin içeriklerini okuma, katkı hususu araştırma, organik olmayan yiyeceklerden kaçınma. -
Sosyal İzolasyon:
Kendi belirlediği yeme kurallarına uymayan arkadaş etrafından uzaklaşma ya da toplumsal ortamlarda yemek yememe. -
Suçluluk ve Tasa:
Sağlıksız sayılan yiyecekleri yediğinde çok pişmanlık duyma ve telafi etme gayreti. -
Zayıflama Değil, Arınma Hedefi:
Amaç kilo vermek değil, bedeni “temiz” tutmak, toksinlerden arındırmak. -
Zaman ve Güç Kaybı:
Günün büyük kısmını ne yiyeceğini planlayarak, hazırlık yaparak ya da yiyecekleri arayarak geçirmek.
SEBEPLERİ NELERDİR?
-
Mükemmeliyetçilik: Denetim arayışı ve her şeyin en doğrusunu yapma isteği.
-
Toplumsal Baskılar: Toplumsal medyada daima idealize edilen “sağlıklı yaşam” algısı.
-
Gıda Dehşetleri: GDO, katkı unsuru, şeker üzere bileşenlerden abartılı formda kaçınma.
-
Kontrol Arayışı: Hayatın denetim edilemeyen alanlarına karşı, beslenme üzerinde tam kontrol kurma isteği.
RİSKLERİ NELERDİR?
-
Besin Eksiklikleri: Çok kısıtlama sonucu vitamin, mineral eksiklikleri oluşabilir.
-
Sosyal ve Ruhsal Meseleler: Yalnızlık, depresyon, telaş bozuklukları ortaya çıkabilir.
-
Yeme Bozukluklarına Geçiş: Ortoreksiya, anoreksiya yahut bulimiya üzere öteki yeme bozukluklarına yer hazırlayabilir.
-
Fiziksel Zayıflık: Yetersiz güç alımı nedeniyle bağışıklık sistemi zayıflayabilir.
NASIL TEDAVİ EDİLİR?
-
Farkındalık: Kişinin bu davranışların sıhhatsiz olduğunu kabul etmesi gerekir.
-
Uzman Yardımı: Psikolog, psikiyatrist ve beslenme uzmanından takviye alınmalıdır.
-
Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): Takıntılı fikir kalıplarının fark edilmesi ve değiştirilmesi için tesirlidir.
-
Beslenme Eğitimi: Tüm besin kümelerinin istikrarlı formda tüketilmesi gerektiği öğretilmelidir.